Тоты Әмірова, Қазақстандағы Boeing
737 және Airbus 320 ұшақтарының бірінші әйел капитаны.
«Құрмет» орденімен және Хиуаз Доспанова атындағы медальмен марапатталған.
Әрбір жағдайдан сабақ алып, қорытынды жасау керек.
Бұл менікі болса, ол менен ешқайда кетпейді. Менікі болмаса, маған қажет емес (заттарға, кейде адамдарға да қатысты).
Шындықтың бәрін және бәріне айтудың қажеті жоқ, өйткені кейде бұл зиян тигізуі мүмкін, бірақ өзіңе жалған айтып және өзіңді алдауға болмайды.
Табысқа жетудің жеке рецептіңіз бар ма? Ол туралы айтып беріңізші?
«Табыс» ұғымы әр адам үшін әртүрлі және кейде уақыт пен жағдайға байланысты. Мысалы, біреу үшін ғарышқа ұшу - бұл сәттілік, бірақ басқасы үшін ковидтен емделу де сәттілік, өйткені «табыс - сенің қиыншылықтан өту тарихың». Менің жетістігімнің бірі 2007 жылы мен Boeing-737NG ұшағының капитаны болған кезім болды, ол кезде мен 37 жаста едім, мен үшін бұл өте маңызды болды. Әрбір іргелі жетістік еңбекке, тәртіпке, төзімділікке негізделген, бірақ ең бастысы - ниет пен іс-әрекеттер тізбегі.
10 жыл артқа оралу мүмкіндігі болса, өміріңізде нені өзгертер едіңіз?
Жаһандық деңгейде ештеңені
өзгерткім келмейді, бірақ көбірек көңіл бөлу керек болатын сәттер болды. Мен
кейбір адамдармен аз, басқалармен көбірек араласатын едім. Сондай-ақ кейбір
қателіктерді жасаудың қажеті жоқ еді, бірақ, басқа жағынан, оларсыз мен даналықалмас
едім және адамдар мен осы әлемді барлық шындықпен танымас едім.
Қиын жағдайларда дұрыс шешім қабылдауға не көмектеседі?
Жұмыста – бұл сөзсіз білім, тәжірибе, айналада не болып жатқанын түсіну, шешім қабылдау жылдамдығы. Ал өмірлік жағдайларда – бұл ішкі дүниетаным мен әділдік, мен басқаша емес, дәл осылай әрекет еткенімді жылдар өткен соң түсінемін. Мысалы, менен науқас жолаушы үшін рейсті 20 минутқа кешіктіруді сұрайды, бұл заңды түрде дұрыс емес екенін жақсы білемін, бірақ оны адам болып қалу үшін орындаймын. Ал егер артқа айналдырсақ, мансап пен басқа да қиындықтарымды жоғалтқанымен, мен дәл солай істеген болар едім.
«Өзіңе кумир жасама» дейді, бірақ сіз көп нәрсені үйренген немесе үйренгіңіз келетін адам бар ма?
Менде көшіргім келетіндей кумир болған жоқ, мен әрқашан армандарымды орындауға тырысатын сау эгоист болдым. Кәсібімді де, өмірімді де талай ұшқыштардан үйрендім. Ең негізгісі – менің алғашқы Ұстазым – Василий Леонтьевич Жовтый, ол 90 жастан кейін де, Алматы ұшқыш клубында сабақ беруді жалғастырып, қыздар мен ұлдардың көкке деген сүйіспеншілігін оятты. Менің өмірімде маңызды рөл атқарған тағы бір кейіпкер - Киплингтің кейіпкері – Маугли, мені бұл мультфильмдегі баланың батылдығы, әділдігі, ептілігі мен көшбасшылығы әрқашан таң қалдырды. Өте танымдық мультфильм және кейіпкерлердің есімдері ерекше мағынаға ие. Мысалы, Багира – иврит тілінде – жарқын жарық, Шерхан – араб тілінде – қасқыр, Акела – хинди тілінде – жалғыз дегенді білдіреді.
Қандай тарихи тұлғалар сізді көбірек қызықтырады және неге?
Көптеген ұлы адамдар адамзат тарихында орасан зор із қалдырды және бұл физикалық жайлылықты емес, Будда, Иса және Әулиелер сияқты рухани даму жолын таңдаған тұлғалар. Олардың өмірі – өзін, әлемді танудың, адамдарға деген сүйіспеншіліктің ең үлкен сабағы. Сөзсіз, Гагаринді оларға жатқызуға болады, оның өмірі - батылдық пен құрбандықтың үлгісі (бірінші ұшудың қалай аяқталатынын ешкім білмеді), сондай-ақ оның бүкіл әлемге деген сүйіспеншілігімен момын және қарапайым болғаны. Өзін толығымен адамдарға арнаған, ауру мен кедейге көмектескен Тереза ана. Мен Калькуттада оның өмірінің соңғы жылдарын өткізген үйін және жерленген жерін көрдім.
Өз кезімде мен көптеген әдебиеттерді оқыдым, олар техникалық кітаптардан бастап Блаватская сияқты жазушыларға дейін жететін. Барлығына бірдей кітапты оқуға кеңес беру дұрыс емес, өйткені әрбір адам есейген сайын өзінше дамиды. Бірақ, менің ойымша, басқа ұлттардың Қасиетті Жазбаларын және әдет-ғұрыптарын оқыған жөн, сонда басқа дін өкілдерін түсіну оңайырақ болар еді. Мысалы, ескі діндарларға (ескі орыс православиелік сенімін ұстанатындар) 8-ші ұрпаққа дейін туыстарымен некеге тұруға тыйым салынғанына таң қалдым және олар қазақтар сияқты барлық ата-бабаларын біледі (сол сияқты 7-ші ұрпаққа дейінгі туысқандарға үйленуге болмайды). Сондай-ақ, қазақтар сияқты олар да кезінде крепостнойлық құқықты мойындамаған. Достоевский ескі сенушілермен белгілі бір параллель жүргізіп, өзінің кейіпкерін Раскольников деп атаған (бұрын ескі сенушілер раскольниктер деп аталды), бірақ сонымен бірге ол әйгілі «дірілдеген жаратылыс» тіркесі сияқты Құраннан алынған кейбір тіркестерді пайдаланды. Осылайша, әртүрлі халықтардың мәдениеті бірін-бірі байытады.
Сізге ешқашан қойылмаған қандай сұраққа жауап бергіңіз келді?
«Адамның өзіне және қоғамға ең үлкен зиянын тигізетін адамның басты кемшілігі не?» деген сұрақ маған ешқашан қойылмаған сияқты.
Менің жауабым – қызғаныш. Көптеген ақылды адамдар ақымақ болып, қызғаныштан жамандық жасайды және сол арқылы өздеріне зиян келтіреді. Көптеген жастар өзін басқалармен салыстырып, қызғаныштан армандарынан алшақтап, мақсатына жете алмай жатады. Көптеген ата-аналар балаларын көршілердің балаларымен салыстырып, өз балаларын теріс жолға итермелейді. Көптеген басшылар қоғамның дамуына тосқауыл қояды, өйткені олар тағы да көреалмаушылықтан дарындыларды алға жібермейді. Мен Азаматтық авиация комитетінде жұмыс істеген кезімде өзімнен де кәсіби, тәжірибелі адамдарды жұмысқа алуға тырысатынмын. Егер адам маған қарағанда қабілетті болса, мен оған істі алға жылжытуға көмектесемін, бірақ жалқаулар мен жемқорларға көну екіталай. Бұл өмірде әркімнің өз жолы бар, сенің жолыңды ешкім тартып алмайды.